คือ..เราต้องการระบุเพศนะ แต่เพศเราไม่มีในตัวเลือกเลย! ทำอย่างไรดีล่ะ?

“เพราะฉันคือคนไทย แล้วคนไทยแปลว่าอิสระ” ประโยคสุดฮิตของแม่สิตางศุ์ บัวทอง อาจทำให้ใครหลายๆ คนหยิบยกมาพูดกันทั่วบ้านทั่วเมือง แต่ใครจะรู้ล่ะ ว่าความหมายของคำว่า ‘อิสระ’ ในชีวิตจริง อาจไม่หลงเหลือความเป็น ‘อิสระ’ อีกต่อไป ในเมื่อจิตวิญญาณและเพศสภาพขัดแย้งกัน…
วันนี้ Restroom 13 จะพาเพื่อนๆ มาดูเรื่องปกติที่ไม่ปกติ และเพื่อนๆ ไม่มากก็น้อย ต้องเคยเห็นแบบฟอร์มเอกสารที่ให้ระบุเพศในลักษณะเช่นนี้

ชาย
หญิง

ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ให้ความหมายว่า แบบ หมายถึง กำหนดให้ถือเป็นหลักหรือเป็นแนวดำเนิน ส่วนคำว่า ฟอร์ม เป็นคำทับศัพท์ภาษาอังกฤษ หมายถึง รูป รูปร่าง
ก่อนอื่นต้องเข้าใจกันก่อนว่าจุดประสงค์ของการทำแบบฟอร์มนั้น คือการขอข้อมูลทางกายภาพโดยเฉพาะการกรอกรายละเอียดเรื่องเพศ เพื่อให้ง่ายต่อการจัดข้อมูลและไม่ให้ข้อมูลนั้นกระจัดกระจายกันเกินไป ในทางกลับกันก็สะท้อนให้เห็นถึงความไม่เท่าเทียมกันในสังคม หากมีตัวเลือกเพียงแค่ชายและหญิง

เพศสภาพ (Gender) คือ “หญิง” หรือ “ชาย” เท่านั้น ซึ่งเป็นผลมาจากการกำหนดโดยสังคมและวัฒนธรรม

เพศวิถี (Sexuality) ก็มีตั้งแต่กลุ่ม เกย์ กระเทย ทอม ดี้ เลสเบี้ยน อดัม เชอร์รี่ และไบเซ็กชวล โดยมักถูกเรียกรวมกันว่า “กลุ่มเพศทางเลือก”

แล้วยังไงล่ะ จะใช้คำว่าเพศทางเลือกก็คงไม่ถูกต้องเสียทีเดียวในเมื่อเราเลือกเกิดไม่ได้ แต่ใช่ว่าจะไม่มีคนที่เกิดมาแล้วไม่ใช่ทั้งเพศชายหรือหญิง อย่างแวนจา (Vanja) เขาเป็นชาวเยอรมันที่ได้ยื่นคำร้องต่อศาลในเยอรมันว่าไม่ควรบังคับให้เขาต้องเลือกว่าเป็นเพศชายหรือหญิง เพราะเขาเป็นผู้ที่มีโครโมโซมเพศไม่สอดคล้องกับคำจำกัดความของเพศชายหรือหญิง ซึ่งท้ายที่สุดศาลสั่งให้รัฐบาลต้องออกกฎหมายใหม่ที่มีหมวดตัวเลือกเพศใหม่สำหรับเอกสารทางราชการ โดยถ้าแปลเป็นภาษาไทยจะหมายถึง “อื่นๆ”

แต่ในประเทศเรายังคงมีความคลุมเครือในเรื่องนี้อยู่ หรือท้ายที่สุดทางออกของแบบฟอร์มนี้ ควรมีตัวเลือกเพศสภาพ (Gender) คือ เพศชาย, เพศหญิง, อื่นๆ สำหรับคนที่ไม่ใช่ชายหญิง และเพิ่มเพศวิถี (Sexuality) ของคนในสังคมเราอย่างเท่าเทียมกัน

สิ่งมีชีวิตบนโลกมีความหลากหลาย มนุษย์ในสังคมมีความแตกต่าง แต่สิ่งที่ต้องไม่แตกต่างคือสิทธิมนุษยชนและความเท่าเทียมกันที่ทุกคนควรได้รับ ไม่ว่าจะเกิดมาเป็นชายหญิงหรือไม่ใช่ทั้งชายและหญิง

เรื่อง : ชลธี มณีเลิศ, มุกธิดา ต้นคำ